Urząd Miejski w Brodnicy - portal.brodnica.pl

Gospodarzem szlaku jest Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze Oddział Miejski im. Mariana Sydowa w Toruniu, do którego należy zgłaszać wszelkie uwagi na temat szlaków.

Kontakt : ul. Piekary 41, 87-100 Toruń,  tel. 56 622 29 21

Autorem szczególowych opisów poszczególnych szlaków jest pan  Henryk Miłoszewski Prezes PTTK Oddziału Miejskiego w Toruniu.

Szczególowy opis szlaku dostępny na stronie   

http://www.pttk.torun.pl/TO-2214z.html

0,0 km Górzno (rynek) - najmniejsze (około 1300 mieszkańców) miasto woj. toruńskiego położone w pn - wsch jego części. Pierwsza wzm. dotyczy roku 1325 kiedy bp płocki Florian erygował w Górznie parafię osadzając w niej miechowitów. W 1327 r. bp Florian nadał wójtowi Teodorykowi z Górzna przywilej na lokalizację miasta. W 1385 r. bp płocki ścibór wystawia nowy przywilej lokacyjny dla Górzna. W 1409 r. na dokumencie bpa płockiego Jakuba Kurdwanowskiego występuje świadek starosta klucza górzeńskiego Bodzanta. W 1410 r. wojska krzyżackie obrabowały i zniszczyły zamek. Dżuma w 1625 r. uśmierciła połowę mieszkańców miasteczka. Na początku 1629 r. pod Górznem doszło do bitwy pomiędzy Szwedami pod wodzą feldmarszałka Hermana Wrangla i wojskami koronnymi dowodzonymi przez kasztelana kamienieckiego Stanisława Potockiego zakończonej klęską Polaków. Kilka dni później Szwedzi zdobyli bronione przez starostę biskupiego miasto grabiąc je i podpalając. Spłonął wtedy zamek bpów płockich. Kolejne spustoszenie przyniosła wojna szwedzka w latach 1655-66 i przemarsze wojsk. Straty w mieszkańcach miasta przyniosła kolejna zaraza z lat 1660-61. Po wojnach Górzno straciło na znaczeniu co spowodowało upadek gospodarczy miasta. W czasie wojny północnej w 1702 r. doszło do dwóch zwycięskich dla Polaków potyczek ze Szwedami. W 1711 r. Górzno było prawie w całości wyludnione. W 1772 r. miasto weszło w granice zaboru pruskiego a dobra biskupów płockich zostały sekularyzowane. W 1773 r. miasto strawił pożar. W II połowie XIX . nastšpił wyraŸny rozwój miasta w wyniku przeobrażeń gospodarczych. Dzień 18 stycznia 1920 r. stał się œwiętem miasta, którego mieszkańcy odzyskali niepodległość. 3.IX.1939 r. jednostki Wehrmachtu zajmują Górzno. Mroczna noc okupacji hitlerowskiej została przerwana w dniu 21.I.1945 r. przez wojska radzieckie. Ciekawostki: koœciół paraf. p.w. Œw. Krzyża, barokowo - klasycystyczny, zbudowany w latach 1765-1812. Wzgórze zamkowe kryje szczątki dawnego zamku bpów płockich, zebranego w 1765 r. Grodzisko wyżynne, stożkowate, póŸnoœredniowieczne czynne w XIV w, które znajduje się około 100 m na wsch. od kościoła paraf. w pobliżu jez. Górzno. Siedziba dyrekcji Górzeńsko - Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego utworzonego na obszarze 45.166 ha w 1990 r. oraz ośrodek Edukacji Ekologicznej. Na rynku pomnikowy egzemplarz kasztanowca. W odległoœci około 1,5 km na pd - wsch od miasta znajduje się rezerwat przyrody "Szumny Zdrój" im. K. Sulisławskiego utworzony w 1958 r. na powierzchni 37,16 ha w celu ochrony lasu gršdowego i łęgowo-olszowego. Bary. Dojazd PKS.

 

0,6 km Młyńskie (jezioro) - powierzchnia 26 ha, max. głębokoœć około 6 m.

 

0,8 km Górzno (jezioro) - powierzchnia 47,5 ha, max. głębokoœć około 16 m.

 

6,6 km Czarny Bryńsk (jezioro) - którego powierzchnia i najbliższe otoczenie objęte jest rezerwatem przyrody o tej samej nazwie. Ochronie podlega stanowisko kłoci wiechowatej na powierzchni 11,34 ha. Rezerwat utworzono w 1963 r.

 

8,0 km Czarny Bryńsk - wieś powstała w wyniku podziału administracyjnego Bryńska. Do 1772 r. własność bpów płockich. W 1773 r. należy do hrabiego Michała Rudzińskiego. W 1797 r. dobra kupuje Adam Fortunat Zaleski. Od 1826 r. właścicielem jest Franciszek Czapski. W 1806 r. pobliskiej karczmie w Węgorni doszło do spotkania gen. Bülowa z marszałkiem Neyem. Od 1993 r. na terenie wsi działa Zielona Szkoła Ekoczar.

 

11,2 km Falk - mała osada leśna wzm. 1848 r. Ciekawostki: około 3 km na zach. od osady rezerwat przyrody "Osrowy nad Brynicą". Utworzony 1962 r. na powierzchni 2,04 ha w celu ochrony lasu grądowego oraz dąbrowy. Około 800 m na pn. "Dąb Rzeczypospolitej" lub "Dąb Jagiełły"- pomnik przyrody o pierśnicy 596 cm, 32 m wysokości w wieku około 400 lat. Około 1 km na pn. rezerwat przyrody "Jar Brynicy" utworzony 1955 r. na powierzchni 29,47 ha, gdzie ochroną objęto las grądowy, łęgowo-olszowy oraz fragment boru mieszanego.

 

13,2 km Traczyska - niewielka osada położona nad rz. Brynicą wzm. w 1789 r. Ciekawostki: drewniany młyn wodny z końca XIX w, będącym zabytkiem techniki. Około 1,5  km na wsch. rez. przyrody "Jar Brynicy". Rzeka Brynica (Branica) posiada długość 23 m i jest prawym dopływem rzeki Drwęcy. Po raz pierwszy wzm. w 1289 r. Jedna z najczystszych rzek woj. toruńskiego. Źródła rzeki znajdują się w pobliżu leśniczówki Bryńsk Szlachecki a ujście w podliżu grodziska Długi Most.

 

16,3 km Gutowo - wieś wzm. w "Księdze Strat" w 1414 r. Do 1772 r. własność kapituły chełmińskiej. W 1786 r. folwark należy do Georga Wilhelma Schlotza. Od 1853 r. właścicielem jest Adalbert Mathoes. W latach 1942-44 istniał tu złożony z jeńców radzieckich, później i włoskich oddział roboczy jeńców wojennych. Wieś położona przy linii kolejowej Brodnica - Lidzbark Welski. Ciekawostki: dwór murowany zbudowany przez A. Mathoesa w II połowie XIX w. Przy dworze znajduje się park dworki   z połowy XIX w. W parku lipa będąca pomnikiem przyrody o obwodzie 106 cm, 27 m wysokości  w wieku 200 lat. Jezioro Gutowo posiada 4 ha powierzchni. Dojazd PKS i PKP.

 

18,3 km Małe Leźno - wieś wzm. w krzyżackiej "Księdze Strat" w 1414 r. należąca do kapituły chełmińskiej. W 1619 r. sołectwo należało do Melchiora Trzcińskiego. Do 1772 r. wieś należy do dóbr kapituły chełmińskiej. Jezioro Leźno Wielkie wzm. w 1410 r. położone na wsch. od wsi. Powierzchnia jeziora liczy 92 ha, a jego max. głębokość 4 m. Jezioro LeŸno Małe posiada powierzchnię 28 ha i max. głębokość 6,5 m. Dojazd PKS.

 

23,0 km Zembrze - wieś wzm. w 1291 r., należąca do kapituły chełmińskiej analogicznie w 1343 r. W 1414 r. wieś jest wymieniana w krzyżackiej "Księdze Strat" jako zniszczona i opustoszała. W 1531 r. kapituła chełmińska nadaje część wsi Sebastianowi z Głęboczka. W 1570 r. wieś jest zasiedlona przez szlachtę wasalną i należy do klucza kurzętnickiego dobór kapituły chełmińskiej. Ciekawostki: zabytek techniki - młyn wodny drewniany z początku XX w. Jezioro Zembrze wzm. w 1291 r. o powierzchni 3,5 ha. Dojazd PKS.

 

26,7 km Janówko - wieś wzm. w 1239 r. jako własność bpa płockiego. Grodem zwierzchnim dla Janówka było Świecie nad Drwęcą. W 1312 r. bp płocki Jan nadaje przywilej na wieś Janowi z Karbowa. W 1570 r. wieś jest wymieniana jako własność bpa płockiego w kluczu górzenieńskim. Jezioro Janówko na pn. od wsi posiada 63 ha powierzchni i max. głębokość 12,5 m. Ciekawostki: około 3 km na pd - zach znajduje się grodzisko dwuczłonowe wczesnośredniowieczne czynne w X-XV w. (Długi Most). Dojazd PKS.

 

30,1 km Mały Głęboczek - wieś wzm. w 1570 r., będąca  własnością bpów płockich do 1772 r. Ciekawostki: głaz narzutowy - pomnik przyrody nieożywionej znajdujący się na terenie wyeksploatowanej żwirowni. Obwód głazu 10,5 m i 1,8 m wysokoœć. Jezioro Głęboczek na zach. od wsi posiada 24 ha  powierzchni i max. głębokoœć 20 m. Dojazd PKS.

 

32,1 km Sopień (jezioro) - posiadające 27 ha powierzchni i max. głębokość 13 m.

 

39,2 km Jajkowo - wieś wzm. w 1414 r. w krzyżackiej "Księdze Strat" jako zniszczona. W latach 1437-38 wieś stanowi własność Zakonu w komturii brodnickiej. W roku 1490 opuszczona wieś zostaje przekazana radzie miasta Brodnicy. Kolejne zniszczenia przynosi wojna szwedzka w latach 1655-60. W 1737 r. właścicielem folwarku jest Melchior Błażejewski. W 1855 r. majątek należy do Augusta Abramowskiego, potem od 1875 r. należy do Pawła Abramowskiego. Ciekawostki: ruina dawnego dworu klasycystycznego (fundamenty i piwnice) zbudowanego w II połowie XIX w. przez Abramowskiego. Wokół park o założeniu krajobrazowym z połowy XIX w., zaniedbany.

 

42,0 km Mariny - przysiółek z kilkoma zabudowaniami. Dochodzi tu szlak turystyczny międzynarodowy (żółty) o kodzie E -11 (Toruń - Radomno).

 

44,0 km Bachotek - jezioro oraz stanica wodna PTTK im. Marii Okołów-Podhorskiej. Jedno z najbardziej znanych miejsc na terenie Pojezierza Brodnickiego. Jezioro Bachotek posiada obszar 211 ha przy max. głębokości około 24 m. Dobra rycerskie w 1446 r. należące do Lamperta w komturii brodnickiej. Od 1511 r. dobra szlacheckie należące do Juliusza Szadlińskiego (vel Bachocki). W 1951 r. Maria Okołów-Podhorska zainicjowała budowę drewnianej stanicy wodnej dla turystów  wodniaków. Ciekawostki: przy leśniczówce "Bachotek" rośnie lipa drobnolistna w wieku  150 lat o obwodzie 395 cm pierśnicy, będąca pomnikiem przyrody, na Wyspie Skarbów  na jez. Bachotek znajduje się hipotetyczne grodzisko  z wałem i fosą (22 x 12 m),, na półwyspie wrzynającym się w jez. Strażym znajdują się dwa grodziska wyżynne: jedno - owalne (40 x 30 m), drugie - stożkowate z wałem i fosą (32 x 15 m) położone obok siebie. W sezonie restauracja i dojazd PKS.