OBOWIĄZEK SZKOLNY i OBOWIĄZEK NAUKI
1. PODSTAWA PRAWNA
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz. U. z 1997, Nr 78, poz. 483 z późn. zm.)
Art. 70 "Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa."
2. Ustawa z dn. 14.12.2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900)
Art. 35. 1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia.
2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.
Art. 36. 8. Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej publicznej albo niepublicznej.
9. Po ukończeniu szkoły podstawowej obowiązek nauki spełnia się przez:
1) uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadpodstawowej;
2) realizowane, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy.
Obowiązek szkolny i przedszkolny może być spełniony przez uczęszczanie odpowiednio do przedszkola lub szkoły za granicą.
Uczeń, który ukończył szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18 roku życia, może również spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły wyższej lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.
Dyrektorzy niepublicznych szkół podstawowych oraz dyrektorzy publicznych szkół podstawowych, a także dyrektorzy szkół specjalnych i ośrodków, (...) prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, którym nie ustalono obwodów, o przyjęciu ucznia do szkoły są obowiązani powiadomić dyrektora publicznej szkoły podstawowej, w której obwodzie uczeń mieszka, oraz informować go o spełnianiu przez ucznia obowiązku szkolnego. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dyrektora publicznej szkoły podstawowej o ustalonym obwodzie, który przyjął do szkoły ucznia zamieszkującego w obwodzie innej szkoły publicznej.
Art. 40. Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do:
1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły,
2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne,
3) zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych,
4) informowania, w terminie do 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o realizacji obowiązku szkolnego lub przedszkolnego za granicą,
5) zapewnienia dziecku realizującemu obowiązek szkolny poza szkołą, warunków nauki określonych w zezwoleniu realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą,
Art. 40.2 Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi nauki, na żądanie wójta gminy (burmistrza), na terenie której dziecko mieszka, są obowiązani informować go o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko i zmianach w tym zakresie.
Art. 41. 1. Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież na terenie gminy, w tym kontrolują wykonywanie obowiązku nauki, w tym odpowiednio:
1) kontrolują wykonywanie obowiązków przez rodziców, a także współdziałają z rodzicami w realizacji obowiązków związanych z posyłaniem dziecka do szkoły,
2) prowadzą ewidencję spełniania obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki.
2. Burmistrz przekazuje dyrektorom szkół podstawowych informacje o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat.
Art. 31. 1. Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat.
4. Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego. Obowiązek rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat.
Art. 42. Niespełnianie obowiązku odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Jako niespełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% dni zajęć przewidzianych w danej formie.
2. EGZEKUCJA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO I OBOWIĄZKU NAUKI
Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2022 r. poz. 479 z późn. zm.)
1. Środek egzekucyjny
1) Środkiem przymuszającym dla wyegzekwowania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki jest grzywna w celu przymuszenia.
2) Grzywny nie stosuje się wobec ucznia, jako osoby małoletniej. Zgodnie z art. 120 § 2 ustawy egzekucyjnej, nieuczęszczanie dziecka do szkoły skutkować będzie nałożeniem grzywny na jego przedstawicieli ustawowych. Tym samym egzekwowany będzie rodzicielski obowiązek zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne. Egzekucji podlega również obowiązek zgłoszenia dziecka do szkoły, skoro skutkiem zaniechania rodziców (prawnych opiekunów) będzie nieuczęszczanie dziecka do szkoły oraz obowiązek powiadamiania organów gminy o aktualnej formie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki. Podobnie na rodziców (prawnych opiekunów) a nie na dziecko, nakładana będzie grzywna w razie zaniechania wypełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.
3) Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej kwocie. Każdorazowo nałożona grzywna nie może przekroczyć kwoty 10 000 zł.
2. Wierzyciel obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki
1. Wierzycielem obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki jest dyrektor szkoły, w obwodzie której dziecko zamieszkuje lub gmina, a zależy to od wieku ucznia. Gmina jest wierzycielem dla obowiązku wypełnianego przez młodzież w wieku 16-18 lat (obowiązek nauki), a dyrektor w pozostałym zakresie wiekowym (obowiązek szkolny i przedszkolny).
2. Do podstawowych obowiązków wierzyciela należy:
a) wystosowanie upomnienia
b) wystawienie tytułu wykonawczego
c) wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie egzekucji
3. Organem egzekucyjnym jest właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego. Zasadniczą rolą organu egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji, czyli wymuszenie na rodzicach (prawnych opiekunach) pożądanych zachowań dziecka i (lub) samych rodziców, drogą zastosowania grzywny w celu przymuszenia.
3. POWINNOŚCI DYREKTORA SZKOŁY W RAMACH KONTROLI SPEŁNIANIA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO I OBOWIĄZKU NAUKI
Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół.
Czynności składające się na kompetencję kontrolną dyrektora:
1) kontrola wykonywania obowiązków rodziców (prawnych opiekunów), polegających na:
a) dopełnieniu czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły,
b) zapewnieniu regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne;
2) współdziałanie z rodzicami (prawnymi opiekunami) w zakresie zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych, a w przypadku spełniania obowiązku poza szkołą, na podstawie zezwolenia - w zakresie zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu;
3) prowadzenie ewidencji spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.
Dyrektor spełnia szczególną rolę w ramach egzekucji administracyjnej - jest uprawniony do żądania wykonania w drodze egzekucji określonych obowiązków, czyli występuje jako wierzyciel.
Czynności przedegzekucyjne podejmowane przez dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjalnych:
Niespełnianie obowiązku szkolnego powinno spowodować podjęcie przez dyrektora czynności prawnych zmierzających do zastosowania środka egzekucyjnego.
1) Pierwsza taka czynność wynika z zasady zagrożenia, a jest nią upomnienie. Adresatem upomnienia jest zobowiązany. Wymagana jest forma pisemna, zaś treść upomnienia to wezwanie do wykonania obowiązku, z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Dla celów dowodowych konieczne jest takie doręczenie upomnienia, aby można było ustalić dzień (datę), w którym doręczenie nastąpiło - czyli, w razie korzystania z drogi pocztowej, za zwrotnym poświadczeniem odbioru.
2) Po upływie siedmiu dni, od dnia doręczenia upomnienia, wierzyciel może dokonać kolejnej czynności, przedegzekucyjnej. Jest nią wystawienie tytułu wykonawczego.
3) Następnie wierzyciel występuje z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Zgodnie z wymogiem art. 28 ustawy egzekucyjnej, ponieważ egzekucja dotyczy w omawianym przypadku obowiązku o charakterze niepieniężnym, dyrektor - wierzyciel powinien wskazać we wniosku środek egzekucyjny. Jest nim grzywna w celu przymuszenia.
4) Wniosek oraz tytuł wykonawczy z załączonym dowodem doręczenia upomnienia składa się w organie egzekucyjnym, którym jest właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego.
5) W toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub osobę przez niego upoważnioną, dyrektor może występować z wnioskami i środkami procesowymi przysługującymi wierzycielowi. Może zastosować zażalenie na postanowienia oraz występować z wnioskami o zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego
4. ZADANIA ORGANU PROWADZĄCEGO
Zasadniczą rolą organu egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji, czyli wymuszenie na rodzicach pożądanych zachowań dziecka i (lub) samych rodziców, drogą zastosowania grzywny w celu przymuszenia.
Dyrektor szkoły wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej obowiązku szkolnego i nałożenie grzywny w celu przymuszenia składa do Burmistrza Miasta.
Zadanie obsługuje Biuro Oświaty i Sportu.
